Unter dayne vayse shtern

Unter dayne vayse shtern (Unter Deinen weißen Sternen) ist ein jiddisches Gedicht von Abraham Sutzkever.

Geschichte

Das Gedicht entstand Jahr 1943 unter dem Eindruck des Lebens im Wilnaer Ghetto. Abraham Sutzkevers Mutter, sein neugeborenes Kind sowie die Hälfte aller jüdischen Einwohner Litauens waren zu dem Zeitpunkt bereits im Ghetto ermordet worden. Es gilt als Sutzkevers bekannteste Ghetto-Dichtung. Avrom (Abraham) Brudno erschuf hierzu die Melodie. Zum ersten Mal konnte es im Ghetto-Theater im Rahmen des Stücks Di yogn in fas (Die Jagd im Fass - eine Parodie auf Diogenes) aufgeführt werden. Gesungen wurde es hierbei von Zlate Katcherginsky.

Abraham Sutzkevers Tochter gab am 13. Juni 2014 dem Yiddish Book Center ein Interview für das Wexler Oral History Project und redete auch über die Entstehung von Unter dayne vayse shtern. Sie erzählt, dass Unter dayne vayse shtern das erste Stück gewesen ist, das er im Ghetto geschrieben hat.

Text:

Jiddisch (Transliteration)	Jiddisch (hebräische Buchstaben)	Deutsche Version (übersetzt von Thomas Woitkewitsch)
1. unter dayne vayse shtern shtrek tsu mir dayn vayse hant. mayne verter zenen trern viln ruen in dayn hant.	1. אונטער דײַנע װײַסע שטערן שטרעק צו מיר דײַן װײַסע האַנט. מײַנע װערטער זײַנען טרערן װילן רוען אין דײַן האַנט.	1. Unter Deinen weissen Sternen Gib mir Deine weisse Hand Meine Worte, sie sind Tränen - nimm sie auf in Deine Hand.
2. ze, es tunklt zeyer finkl in mayn kelerdikn blik. un ikh hob gornit keyn vinkl zey tsu shenken dir tsurik.	2. זע, עס טונקלט זײער פֿינקל אין מײַן קעלערדיקן בליק און איך האָב גאָרניט קײן װינקל זײ צו שענקען דיר צוריק.	2. Wenn es Nacht wird, lass sie funkeln Sterne tief in meinem Blick. Ruhe find ich dann im Dunkeln Schenk die Tränen Dir zurück.
3. un ikh vil dokh, got getrayer dir fartroyen mayn farmeg. vayl es mont in mir a fayer un in fayer—mayne teg.	3. און איך װיל דאָך, גאָט געטרײַער דיר פֿאַרטרױען מײַן פֿאַרמעג. װײַל עס מאָנט אין מיר אַ פֿײַער, און אין פֿײַער — מײַנע טעג.	3. Du allein hörst, was ich frage Du allein kennst meinen Schmerz. Sieh das Feuer, das ich trage Und es brennt in mir das Herz.
4. nor in kelern un lekher veynt di merderishe ru. loyf ikh hekher, iber dekher un ikh zukh: vu bistu, vu?	4. נאָר אין קעלערן און לעכער װײנט די מערדערישע רו. לױף איך העכער, איבער דעכער און איך זוך: װוּ ביסטו, װוּ?	4. In den Kellern, den Verließen Geht die Freiheit in den Tod Über Häuser, über Dächer Rufe ich: "wo bist Du, Gott?"
5. nemen yogn mikh meshune trep un hoyfn mit gevoy. heng ikh—a geplatste strune un ikh zing tsu dir azoy:	5. נעמען יאָגן מיך משונה טרעפּ און הױפֿן מיט געװױ. הענג איך — אַ געפּלאַצטע סטרונע און איך זינג צו דיר אַזױ:	5. Ruhelos such ich nach Dir Hinter mir jagt her der Tod. Für dies Lied nur gönn' ich Rast mir und ich sing' zu Dir, oh Gott
5. unter dayne vayse shtern shtrek tsu mir dayn vayse hant. mayne verter zenen trern viln ruen in dayn hant.	5. אונטער דײַנע װײַסע שטערן טרעק צו מיר דײַן װײַסע האַנט מײַנע װערטער זײַנען טרערן װילן רוען אין דײַן האַנט.	5. Unter Deinen weissen Sternen Gib mir Deine weisse Hand. Meine Worte sind nur Tränen Nimm sie auf in Deine Hand.